Leiding geven en de kracht van duidelijke kaders
Auteur: Douwe Oldenkamp – Executive coach | MoreProfit
Datum: 20 januari 2023
Leestijd: 7 minuten
Effectief leidinggeven begint niet bij leiderschapstechniek, maar bij heldere kaders. Taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden moeten expliciet zijn – en gedragen worden binnen de organisatie. Zonder duidelijke structuur ontstaat verwarring, afschuiven van verantwoordelijkheden en uiteindelijk verlies aan eigenaarschap en resultaatgerichtheid.
Als executive of manager merkt u dit direct in de praktijk: vage afspraken, dubbele aannames en spanningen bij tegenslag. Het stelt één simpele, maar cruciale vraag: wie is waarop aanspreekbaar – en binnen welke kaders?
Leiderschap en structuur: geen controlesturing, maar helderheid
Leiderschap gaat niet over micromanagement of controle. Het gaat over het scheppen van structuur waarin mensen verantwoordelijkheid durven en kunnen nemen. Kaders zijn de onzichtbare fundamenten die richting geven aan gedrag, besluitvorming en samenwerking.
Deze structuur bestaat uit:
- Taken: wie doet wat en waarom?
- Bevoegdheden: wie mag wat beslissen en waar ligt de grens?
- Verantwoordelijkheden: wie is aanspreekbaar op het resultaat?
- Aansprakelijkheid: wat zijn de gevolgen bij falen of fouten?
Taken en taakeigenaarschap: meer dan werkverdeling
Een taak is niet slechts een uitvoerende actie. Het is een onderdeel van een grotere strategie. In sterk geleide organisaties is taakeigenaarschap gekoppeld aan het doel, niet aan de functie. Wie een taak krijgt toegewezen, heeft niet alleen uitvoeringsplicht, maar ook de verantwoordelijkheid om de taak proactief, doordacht en afgestemd binnen de keten uit te voeren.
Executive tip:
Bespreek niet alleen wie iets doet, maar ook wat de criteria voor succes zijn. Dat voorkomt interpretatieverschillen en vage inzet.
Bevoegdheden en beleid: beslisruimte met rugdekking
Bevoegdheid is de ruimte om te handelen en te beslissen. Binnen directies en MT’s betekent dit: expliciet afbakenen wie waarover mag besluiten – zonder dat iedereen op alles stuurt. Goed leiderschap is ook durven loslaten binnen afgesproken kaders.
Beleid is hierin een hulpmiddel, geen doel. Het schept voorspelbaarheid en richting. Of het nu gaat om HR, veiligheid, klantenservice of financiële processen – helder beleid voorkomt discussies achteraf en ondersteunt consistent leiderschap.
Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid: kernbegrippen voor leiders
Verantwoordelijkheid gaat over eigenaarschap van het proces én het resultaat. De manager die een besluit neemt, neemt ook de uitkomst mee in zijn of haar mandaat. Aansprakelijkheid – juridisch of moreel – volgt hier logischerwijs uit.
Bij escalaties is het cruciaal dat organisaties duidelijk zijn over:
- Wie eindverantwoordelijk is
- Wie operationeel verantwoordelijk is
- Wie is de eigenaar van dit handelen of communiceren
- Wat de mogelijke gevolgen zijn van het (niet) handelen
In high-performance organisaties wordt verantwoordelijkheid niet geschuwd, maar gedragen – met rugdekking vanuit heldere kaders.
De schuldvraag en interne sancties
Wanneer dingen misgaan, verschuift de aandacht vaak naar de schuldvraag. Dit is risicovol terrein als kaders niet helder waren. In dat geval ontstaat onzekerheid, defensief gedrag of blame culture. Maar als structuur vooraf duidelijk was, wordt de schuldvraag een leerinstrument in plaats van een risico.
Mogelijke maatregelen binnen een professioneel kader:
- Verwijdering of ontslag bij structurele disfunctionering
- Financiële of disciplinaire sancties bij verwijtbaar gedrag
- Verplichte coaching, training of herstructurering van het proces
- Correctieve acties in beleid, systemen of verantwoordelijkheidsstructuur
Belangrijk: proportionaliteit en transparantie zijn essentieel. Niet de straf, maar de verbeterkracht staat centraal.
Belonen en erkennen: de keerzijde van sanctioneren
Goed functioneren verdient zichtbaarheid. Executives onderschatten soms het belang van structurele erkenning en beloning. Maar waardering is een krachtig leiderschapsinstrument om gewenst gedrag te bekrachtigen – en cultuur te bouwen.
Vormen van beloning kunnen zijn:
- Financieel: bonussen, extra verlof, incentives
- Ontwikkeling: opleidingen, interne doorgroei
- Symbolisch: complimenten, erkenning in overleggen of communicatie
- Non-financieel: privileges, teamsuccessen vieren
Wat telt is de consistentie en de authenticiteit ervan. Medewerkers voelen feilloos aan of een compliment oprecht is – of een ‘middel’.
Eindverantwoordelijkheid: leiderschap met lef
Eindverantwoordelijkheid is geen status, maar een opdracht. Het betekent de laatste beslissing nemen, koers bepalen en verantwoording afleggen – ook als dat impopulair is.
Een goede eindverantwoordelijke:
- Schept ruimte voor anderen
- Hakt knopen door als het nodig is
- Staat achter het team, óók bij fouten
- Overruled alleen wanneer echt noodzakelijk
- Trekt lessen uit misstappen en voorkomt herhaling
Zonder duidelijk eindverantwoordelijke is iedere structuur kwetsbaar. Met een sterke eindverantwoordelijke is er richting, rugdekking en rust.
Leidinggeven in een moderne organisatie: kaderstelling als kracht
Leiderschap zonder kaders is als zeilen zonder kompas. Door taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden expliciet te maken, creëert u:
- Minder discussie over “wie wat had moeten doen”
- Meer eigenaarschap en effectievere besluitvorming
- Een cultuur van verantwoordelijkheid, vertrouwen en groei
Bij MoreProfit begeleiden we managers, teamleiders en directies bij het versterken van leiderschap met structuur. Gericht op gedrag, resultaat en leiderschapskracht. Altijd met een scherp oog voor de context van de organisatie.
Meer weten over onze training Leidinggeven met kaders?
Wilt u leidinggevenden binnen uw organisatie sterker maken in het sturen op gedrag, verantwoordelijkheid en eigenaarschap? Neem contact op voor een oriënterend gesprek of vraag direct een terugbelverzoek aan.
Klik hier voor een terugbelverzoek
Of bel direct: +31 (0)36 5226463
Veelgezochte termen die deze pagina bedient:
- Leiding geven met kaders
- Verantwoordelijkheden en bevoegdheden vastleggen
- Structuur in leiderschap
- Training leidinggeven voor managers
- Verantwoordelijkheid nemen in teams
- Beleid, beloning en sancties
- Eigenaarschap en eindverantwoordelijkheid
- Organisatiecultuur en gedragsafspraken